Dijital İnsan Çalışmaları
Dijitalleşme süreci, dijital ikiz kavramını da beraberinde getirdi. Fiziksel bilgilerin, dijital verilere dönüştürülmesi olarak tanımlayabileceğimiz dijital ikizler kavramı, içinde bulunduğumuz Dördüncü Sanayi Devrimi (Endüstri 4.0) ile büyük bir önem kazandı. Dijital ikizler sadece endüstriyel çalışmalar ile sınırlı kalmayarak sağlık alanındaki çalışmalarda da önemli bir yer edindi. Bunun en önemli uygulama alanlarından biri de Dijital İnsan ve Medikal projeleri oldu.
Dijital İnsan Nedir?
Dijital insan modellerinde, fizyolojik ve patolojik bilgiler bilgisayar ortamına aktarılmaktadır. Yani bir nevi simülasyon çalışması yapılmaktadır. Dijital insan çalışmalarında hesaplama ve veri altyapısı ile büyük ölçekli bir çalışma yürütülür. Doku veya organ seviyesindeki süreçler, hücresel seviyedeki süreçler ile birleştirilir. Böylelikle her insan için fizyolojik ve patolojik olarak kişiselleştirilmiş model (dijital ikiz) oluşturulur.
Dijital İnsan Modeli ile Neler Yapılabilir?
Günümüzde bir biyomedikal ürünün veya tıbbi bir çalışmanın etkili olup olmadığını test etmenin en güvenilir yolu insanlar üzerinde denemektir. Bu süreç genel olarak üç aşamada gerçekleşir. Çalışma, sağlık gönüllülerinden oluşan çok küçük bir grup üzerinde, sıkı kontrol koşulları altında test edilir. Bu aşama başarılı bir şekilde tamamlanırsa, etkili olup olmadığını doğrulamak için daha geniş bir çalışma grubunda testler yapılır. Bu aşamada da başarılı olunması durumunda çok daha büyük bir çalışma grubunda, hastanelerde (genellikle farklı ülkelerde de uygulanarak) etkinlik durumu test edilir. Onayların alınması ile beraber pazarlama çalışmalarına başlanır. Maliyeti azaltıp, etkinliği artırma gibi geliştirme çalışmalarına ek olarak devam edilir.
Dijital ikiz modeli, tüm bu aşamaları yeniden dizayn edebilecek potansiyele sahip. Fizyoloji ve patolojinin bilgisayar ortamında modellenmesi, tıp alanına çeşitli şekillerde katkılar sunabilir. Modellerin kişiselleştirilebilir özellikte olması sayesinde doktorlar, hastalığın ilerleme durumunu veya uygulanan tedavinin geleceğini öngörebilir.
İlaç şirketleri ise testlerini yürüttükleri bir ilacı bilgisayar ortamında deneyerek, klinik araştırmalarında harcanan gerek zaman gerek maddi kayıpların önüne geçebilir. Böylelikle daha verimli ve klinik hedefe odaklı çalışmalar yürütülebilir.
Dijital İkiz Çalışmalarının Önündeki Zorluk Nedir?
Aslında zorluk yerine ‘zorluklar’ dememiz daha doğru olacaktır. Çünkü ilk olarak modelin oluşturulabilmesi için derin araştırmalar ile büyük bir veri yığınına ulaşmak gerekiyor. Daha sonra bu verileri test etmek ve doğrulamak sürecin en önemli aşamalarından birini oluşturuyor. Buraya kadarki tüm aşamalar, daha klinik uygulamanın yapılmadığı bir nevi ön çalışmanın yürütüldüğü süreç olarak karşımıza çıkıyor. Sonrasında klinik testlerden de geçilmesi ve karar mekanizması ile yol alınması gerekiyor.
Elbette bunun için bir de zorunlu yasal prosedürler aşılmalı. Yani işlemlerin hastanelerde, kliniklerde uygulanabilmesi için izinlerin alınmış olması gerekli.
Aktif Dijital İnsan Projesi Var mı?
Dijital insan prototipleri için çeşitli çalışmalar yürütülüyor. Bunlar arasında en dikkat çekeni ise General Electric (GE) Global Research ile Transformational Medical Technologies Initiative (TMTI) tarafından yürütülen ‘Biotic Man’ projesi. ABD Savunma Bakanlığı tarafından da desteklenen projedeki asıl amaç biyolojik saldırılardan korunabilmek için bir yol haritası oluşturmak. Olası biyolojik saldırılarda insan bedeninin nasıl tepki verileceğinin öğrenilmesi, yanık ve travma gibi durumlarda ilaç etkinliğinin dijital olarak tespit edilmesi gibi işlemler hedefleniyor.
Biyomedikal endüstrisine yönelik uygulamaları incelemek için AVICENNA tarafından yayımlanan, bu yazıda kaynak olarak kullanılan Avicenna Coordination Support Action, Avicenna Roadmap’e göz atabilirsiniz.
Bu yazı ilk olarak Bezelye Dergi'nin 1. yıl özel sayısı olan 4. sayısında yayınlanmıştır.
